Tóm lược
- Aptos và Sui là những dự án Layer-1 mới hướng đến giải quyết các vấn đề về khả năng mở rộng và sự an toàn, những thiếu sót hiện tại của không gian Layer-1
- Cả 2 blockchains chuyên về một ngôn ngữ lập trình giao ước thông minh mới (smart-contract, từ chuyên ngành chịu k biết dịch đúng không) - Move.
- Move được tích hợp sẵn các tính năng được hi vọng rằng sẽ tạo được sự cải thiện về tính an toàn và riêng tư trong thế giới blockchain. Chúng tôi trông đợi được giám sát sự phát triển của ngôn ngữ và cả việc nó có thực hiện những gì được hứa hẹn hay không.
- Aptos và Sui được phát triển bởi những engineers hàng đầu và các product engineers trong không gian web2, cả 2 đều đặc trưng với một loạt các tính năng vượt trội mà ta sẽ tìm hiểu trong bản báo cáo này.
- Aptos Labs và Mysten Labs (đội ngũ phát triển của Sui) đều đã có đáng kể lợi nhuận từ một hệ thống cổ đông đầu tư tốt (thuật ngữ kinh tế nên dịch tạm, gg).
- Nhìn vào kinh nghiệm chuyên môn sâu rộng trong lý lịch của họ, cả 2 chains đang hướng đến việc đưa crypto adoption lên sàn quốc tế và hướng đến 1 tỷ người dùng tiếp theo.
- Trong báo cáo này, ta sẽ nhìn vào tình trạng của sàn giao dịch L1 hiện nay, đào sâu vào Aptos và Sui cùng với vị trí mà chúng được sử dụng. song song với việc đó, ta cũng sẽ phân tích chi tiết sự tương đồng và khác biệt giữa 2 dự án.
Giới thiệu
Từ sự khởi đầu khiêm tốn của Bitcoin, thông qua Ethereum và BNB Chain và gần đây là Solana và Cosmos, hệ sinh thái blockchain layer-1 (“L1”) đã trở thành một nền tảng quan trọng trong lịch sử của không gian tiền điện tử. Bây giờ, chúng ta đang ở giữa một thị trường BUIDL khác và là những người đầu tiên tham gia vào không gian L1: Aptos và Sui.
Được tạo ra từ công sức Meta đã bỏ ra cho dự án Diem (trước đây là Libra), cả Aptos và Sui được hỗ trợ bởi các nhóm có kinh nghiệm và họ muốn dùng chúng để giải quyết các vấn đề mà L1s gặp phải. Những vấn đề này bao gồm sự an toàn và quyền riêng tư, cũng như các vấn đề về khả năng mở rộng cấu trúc. Để giúp giải quyết những vấn đề này, cả hai L1 blockchains sử dụng ngôn ngữ lập trình giao ước thông minh mới: Move. Move, ban đầu được phát triển cho Diem, hiển thị những cải tiến sáng tạo trên các lựa chọn thay thế hiện tại hứa hẹn sẽ cải tiến mức độ bảo mật giao ước thông minh đến mức chưa từng có , cũng như chi phí migration thấp cho Solidity hoặc các nhà phát triển Rust.
Trong báo cáo này, chúng ta sẽ đánh giá tình trạng của L1 hiện tại và đi sâu vào Aptos, Sui và sự mở rộng hệ sinh thái cực kỳ nhanh chóng của chúng.
Hiện trạng thị trường
Với việc luận điểm đa chuỗi đang được thực hiện đầy đủ trong những năm đầu tiên của ngành công nghiệp tiền điện tử, các nhà phát triển chắc chắn phải có sự lựa chọn về nơi xây dựng. Trong khi vốn hóa thị trường kể cho ta một phần của câu chuyện, số liệu thống kê sử dụng cho chúng ta thấy khía cạnh khác:
- Mức sử dụng vốn hóa thị trường của Ethereum cho thấy mức độ định giá quá cao, trong khi các chuỗi BNB và Solana vượt trội hơn rất nhiều về cả Giao dịch hàng ngày và các địa chỉ đang hoạt động.
- Các layer-2 (“L2”) với Arbitrum và Optimism cho thấy số lượng sử dụng lớn, mặc dù chúng có vốn hóa thị trường thấp (hoặc không có vốn hóa thị trường trong trường hợp của Arbitrum).
Hình 1: Vốn hóa thị trường L1 (và L2!) Không nhất thiết phản ánh hoạt động trong chuỗi.
Các developers đang ở đâu?
Hình 2: Ethereum dẫn đầu về số lượng, nhưng lượng cam kết trên mỗi nhà phát triển đang hoạt động lại kể một câu chuyện khác.
- Sự dẫn đầu của Ethereum là rất đáng chú ý về cả lượng cam kết hàng tuần lẫn số nhà phát triển tích cực gần gấp đôi so với đối thủ cạnh tranh gần nhất của nó, Polkadot. Cũng đáng chú ý là hoạt động của Cosmos đã tăng lên (so với lịch sử của nó); có thể là do sự gia tăng công việc xung quanh các sự kiện và thông báo về sản phẩm mà Cosmoverse đã lên kế hoạch.
- Lượng cam kết trên mỗi nhà phát triển đang hoạt động làm nổi bật khối lượng công việc được đưa vào Giao thức NEAR, Chuỗi BNB và Hệ sinh thái Cosmos. Các số liệu nhà phát triển đưa ra thường là chỉ số hướng tới tương lai, đây có thể được hiểu là một dấu hiệu tích cực cho các hệ sinh thái này. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng chỉ số này được tóm tắt từ việc đo lường mức độ phức tạp của mỗi cam kết, có thể rất khác nhau giữa Ethereum và NEAR do sự phát triển tương đối của các blockchain tương ứng.
L1s hiện tại đang thiếu sót ở đâu?
Một cách để xem xét các vấn đề đang phổ biến của L1 trong bối cảnh hiện tại là đánh giá chúng từ quan điểm của bộ ba nan giải quen thuộc của Blockchain, với ý tưởng chính là một blockchain phải tối ưu hóa cho hai trong ba tính năng giữa phân quyền, bảo mật và khả năng mở rộng.
Hãy cùng xem xét chúng từng cái một:
Khả năng mở rộng
- Trước hết, khả năng mở rộng là gì? Khả năng mở rộng đề cập đến khả năng duy trì hiệu suất của một blockchain khi mạng hay người dùng và giao dịch phát triển. Điều này được coi là điểm nghẽn cổ chai quan trọng bậc nhất mà L1s hiện phải trải qua và là trọng tâm chính của các nhà xây dựng trong không gian. một ví dụ dễ thấy cho tầm quan trọng của nó, là toàn bộ lĩnh vực Layer-2 chủ yếu tập trung vào việc cải thiện khả năng mở rộng
- Vậy chúng ta đo lường nó như thế nào? Một cách để so sánh khả năng mở rộng là thông qua băng thông, đề cập đến lượng dữ liệu mà một chuỗi có thể xử lý, thường được đo lường trong các giao dịch trên giây (“TPS”). Chúng ta cũng có thể xét đến độ trễ, là thời gian để một chuỗi thực hiện một hành động, hay một giao dịch. Bảng trên trang sau cho thấy xếp hạng của L1 hiện tại so với Aptos và Sui và tiếp tục bối cảnh hóa hiện tại của thị trường. Như chúng ta có thể thấy, Solana đã và đang ở vị trí dẫn đầu về các chỉ số. Tuy nhiên, chúng ta cũng nên lưu ý - Solana đã bị mất điện ít nhất chín lần trong năm qua. Do đó, một bài kiểm tra quan trọng đối với Aptos và Sui sẽ không chỉ là vượt qua các chỉ số TPS và độ trễ, mà còn phải chứng minh rằng chúng có thể duy trì thời gian hoạt động liên tục.
Hình 3: Aptos và Sui đặt mục tiêu đưa khả năng mở rộng chuỗi khối lên một tầm cao mới
Chúng ta cũng nên lưu ý vấn đề hiện tại về phí giao dịch (sẽ sử dụng từ “gas” để thay thế trong suốt báo cáo này). Phí giao dịch, đặc biệt là trên Ethereum, được biết là đã tăng mạnh vào thời điểm hoạt động cao hơn, lên tới hàng nghìn đô la cho mỗi giao dịch. Gas tăng vọt cũng là một yếu tố quan trọng trong việc ngăn chặn việc áp dụng blockchain nhiều hơn nữa, khiến nó trở thành một yếu tố chính mà Sui và Aptos sẽ phải giải quyết bằng các thiết kế của họ.
Hình 4: Phí gas Ethereum trung bình còn xa so với mức cần thiết để áp dụng đại trà
🔎Aptos và Sui đang làm gì để cải thiện nó?
- Đánh giá theo nghiên cứu của chúng tôi cho đến nay, đây thực sự là yếu tố chính mà cả hai chuỗi khối đều tập trung vào và tập trung phần lớn hoạt động tiếp thị của họ vào
- Sui và Aptos đều dựa vào thực thi song song để hứa hẹn TPS cao hơn và độ trễ thấp hơn so với hầu hết các đối thủ cạnh tranh
- Đối với Aptos, chìa khóa của điều này nằm ở công cụ thực thi Block-STM của họ, cho phép chuỗi xử lý đồng thời nhiều giao dịch phức tạp. Aptos cũng tách tất cả các phần khác nhau của giao dịch thành các giai đoạn có thể song song hóa riêng lẻ - cải thiện hơn nữa độ trễ
- Đối với Sui, việc thực thi song song có thể thực hiện được nhờ mô hình thực thi kép của họ, cho phép các giao dịch độc lập bỏ qua sự đồng thuận và có kết quả gần như tức thì. Trên hết, Sui cũng thực hiện một thiết kế phí giao dịch mới cho phép giá gas ổn định trong mỗi 24 giờ và cũng giới thiệu các thị trường phí địa phương, điều đó có nghĩa là bất kỳ khoản phí giao dịch nào cũng ảnh hưởng từ hoạt động tăng đột biến, chẳng hạn như do NFT giảm nóng, có thể bị cô lập với thị trường của chính nó
- Chúng ta sẽ khám phá các tính năng này chi tiết hơn sau trong báo cáo
Mức độ an toàn
Chúng ta đang nói về điều gì? Hệ sinh thái tiền điện tử bao gồm một loạt các giao thức có thể tương tác, được hỗ trợ bởi các hợp đồng thông minh cơ bản. Có nhiều lớp khác nhau trong cái gọi là “ngăn xếp” và có những lỗ hổng duy nhất ở mỗi giai đoạn. Một số khai thác tiềm năng chung chung, tức là các cuộc tấn công kỹ thuật xã hội để giành quyền truy cập vào khóa riêng của người dùng, trong khi các khai thác khác có thể mang tính kỹ thuật cao và dành riêng cho chuỗi khối, ví dụ như các cuộc tấn công vào lại
Hình 5: Tin tặc có thể sử dụng nhiều kỹ thuật khác nhau để khai thác các mức khác nhau của ngăn xếp L1
Làm thế nào để chúng ta đo lường được nó? Chúng ta có thể xem dữ liệu hack và khai thác gần đây để biết mọi thứ đang tiến triển như thế nào từ góc độ bảo mật L1. Điểm đáng chú ý rõ ràng nhất ở đây là các vụ hack và sự cố bảo mật trong chuỗi khối ngày càng gia tăng. Trên thực tế, Chainalysis gần đây đã tuyên bố tháng 10 năm 2022 là tháng tồi tệ nhất đối với các vụ hack trong lịch sử tiền điện tử chỉ trong hai tuần đầu tiên của tháng
Động lực cho sự gia tăng này một phần là hữu cơ khi thị trường mở rộng và nhiều tác nhân phức tạp hơn tham gia vào thị trường và phát triển động cơ khuyến khích hoặc tìm ra con đường để khai thác. Cũng có thể có một “hương vị cấu trúc” đối với sự gia tăng khai thác, theo đó, khi ngành công nghiệp phát triển và các nhà phát triển ít kinh nghiệm hơn cố gắng triển khai các hợp đồng thông minh, sẽ có nhiều khả năng xuất hiện lỗ hổng hơn. Ngoài ra còn có vấn đề về ngôn ngữ lập trình được sử dụng, tức là thực tế là phần lớn các hợp đồng thông minh được viết bằng Solidity (được sử dụng cho chuỗi Ethereum / EVM) và Rust (Solana) và không có ngôn ngữ nào đặc biệt dễ tiếp cận đối với các nhà phát triển ít kinh nghiệm
🔎Aptos và Sui đang làm gì để cải thiện nó?**
- Triển khai ngôn ngữ lập trình Move; ngôn ngữ lập trình mới được phát triển cho Diem và hiện đang được cả Aptos và Sui sử dụng, đã được thiết kế đặc biệt về tính bảo mật. Ngôn ngữ này có nhiều tính năng bảo mật gốc khác nhau, có lẽ vì ban đầu nó được thiết kế để hỗ trợ một loại tiền tệ toàn cầu phục vụ hàng tỷ người dùng. Một tính năng chính là Move Prover (“MVP”), một công cụ có thể giúp các nhà phát triển xác minh chính thức các hợp đồng thông minh mà họ đã viết trong Move. Chúng ta sẽ khám phá điều này và một số tính năng khác của nó trong phần tiếp theo
- Ngoài ra, Aptos đã lên tiếng khẳng định tập trung vào khả năng nâng cấp và điều này có nghĩa là Aptos dự kiến sẽ nhanh chóng triển khai công nghệ an toàn mới nhất
- Sẽ rất thú vị khi quan sát các tác động mà những thay đổi này sẽ mang lại về mặt khai thác và chúng tôi mong muốn được theo dõi dữ liệu khi cả hai chuỗi này đi vào hoạt động.
Hình 6: Các sự cố bảo mật chuỗi khối đang gia tăng, với con số vào năm 2022 sẽ vượt quá năm 2021 trước cuối năm
Sự phân quyền
Chúng ta đang nói về điều gì vậy? Phân quyền đề cập đến việc phân phối quyền lực và thẩm quyền trong một hệ thống hoặc mạng. Có hai yếu tố chính cần lưu ý ở đây:
Vấn đề phân cấp trên nhiều lớp khác nhau, ví dụ: phân cấp trên lớp cơ sở hạ tầng so với phân cấp trên lớp blockchain. Trên thực tế, điều này có nghĩa là, trong khi L1 có thể có hàng nghìn nút tiến hành xác thực độc lập, thì các giao dịch có thể phải thông qua một số nhà cung cấp chuyển tiếp tập trung, tức là L1 có thể có các mức độ phân cấp khác nhau trên các lớp khác nhau của nó
Phân cấp là một quang phổ - nó không phải là nhị phân, cũng không phải là một chiều. Không có một số lượng chính xác trình xác nhận hoặc nhóm khai thác - đó là vấn đề thảo luận và các dự án tiền điện tử hy sinh khác nhau để tối ưu hóa cho các mục tiêu khác nhau
Làm thế nào chúng ta đo lường nó? Do Sui vẫn đang trong mạng thử nghiệm và Aptos mới ra mắt gần đây, nên không thể so sánh tính phi tập trung ở cấp độ cơ sở hạ tầng hoặc cấp độ hiệu suất. Tuy nhiên, ở cấp độ chuỗi khối, một cách chúng ta có thể đo lường sự phân cấp tương đối là thông qua các yêu cầu phần cứng để chạy một nút xác thực. Các yêu cầu về phần cứng là động lực chính của việc phân phối và số lượng trình xác thực nút độc lập (xin nhắc lại, đây là các bên đang xử lý giao dịch trên chuỗi) và có thể là yếu tố quyết định quan trọng của sự phân cấp tương đối
🔎Aptos và Sui đang làm gì để cải thiện nó?
Cả Aptos và Sui đều tìm cách giảm bớt những rào cản này bằng cách hạ thấp yêu cầu phần cứng (đặc biệt là so với một trong những đối thủ cạnh tranh chính của họ; Solana)
Sui đặc biệt nổi bật ở đây và đứng đầu danh sách của chúng tôi trong số các L1 chính. Cả Aptos và Sui đều hy vọng rằng các yêu cầu của họ có thể thu hút nhiều trình xác thực độc lập và không liên kết hơn để giúp bảo mật các mạng tương ứng.
Hình 7: Sui đứng đầu về yêu cầu phần cứng thấp nhất trong số các L1 chính
Aptos
Aptos là một chuỗi khối bằng chứng cổ phần (“PoS”) mới ra mắt gần đây nhằm mục đích giải quyết các vấn đề về khả năng mở rộng và an toàn đang phổ biến trong không gian L1 hiện tại. Whitepaper của Aptos thông báo rằng chuỗi khối đã được “thiết kế với các nguyên tắc chính là khả năng mở rộng, an toàn, độ tin cậy và khả năng nâng cấp” (1) và điều này chắc chắn phù hợp với những gì Binance Research đã tìm thấy. Tầm nhìn của Aptos là đưa blockchain đến với đại chúng và để tạo điều kiện thuận lợi cho điều này, Aptos Labs muốn xây dựng một kiến trúc hỗ trợ việc áp dụng thường xuyên và nhanh chóng công nghệ mới nhất, đồng thời di chuyển phù hợp với sự đổi mới ở cấp độ dApp.
Chuỗi khối Aptos bao gồm một kiến trúc mô-đun linh hoạt và hỗ trợ nâng cấp thường xuyên; một tính năng thiết kế chính của chuỗi được thực hiện để đảm bảo áp dụng nhanh chóng công nghệ mới nhất, cũng như hỗ trợ thời gian thực, chất lượng cao cho các trường hợp sử dụng chuỗi khối mới nổi. Về mặt xử lý thực tế, chuỗi Aptos được tạo thành từ một tập hợp các trình xác thực cùng xử lý các giao dịch bằng cách sử dụng cơ chế đồng thuận PoS có khả năng chịu lỗi byzantine (“BFT”). Cũng như các chuỗi khối PoS khác, chủ sở hữu token Aptos có thể đặt cược token của họ với (các) trình xác thực đã chọn của họ, với trọng số biểu quyết đồng thuận của mỗi trình xác thực tỷ lệ thuận với số tiền đặt cược của họ. Nó cũng triển khai một hệ thống xoay vòng trình xác thực nhanh chóng, được xác định theo trọng số cổ phần, nhằm tối ưu hóa hiệu suất và giúp thúc đẩy phân cấp hữu cơ của Aptos. Trên thực tế, điều này có nghĩa là các trình xác thực phải ở trạng thái thay đổi liên tục, thay vì hoạt động theo cách tĩnh và chậm, như đặc trưng của các chuỗi khác.
Sau khi trải qua bốn 'mạng thử nghiệm được khuyến khích của Aptos' ("AITs"), nơi họ đã kiểm tra kỹ lưỡng mạng và giúp các nhà phát triển nắm bắt được chuỗi, Aptos gần đây đã ra mắt mạng chính của họ.
Những điểm chính
- Aptos sử dụng ngôn ngữ lập trình Move… Move là ngôn ngữ lập trình mới lấy cảm hứng từ Rust được thiết kế đặc biệt để phát triển các hợp đồng thông minh. Nó được xây dựng với nguyên tắc cốt lõi là an toàn và Aptos tích hợp ngôn ngữ này một cách tự nhiên để cho phép thực thi nhanh chóng và an toàn. Move có tính năng Move Prover (“MVP”), là trình xác minh chính thức và có thể xác minh tính chính xác về chức năng của chương trình Move đối với bất kỳ thông số kỹ thuật cụ thể nào - giúp các nhà phát triển viết mã đáng tin cậy và bảo mật hơn. Hơn nữa, thiết kế của Move cũng ngăn chặn các sự cố như lỗ hổng tái nhập cảnh; rất có lợi do kiểu tấn công này thật sự rất phổ biến.
- Aptos sử dụng thực thi song song… thay vì thực thi giao dịch tuần tự (tức là giao dịch một lần). Nó đạt được điều này thông qua cả mô hình dữ liệu song song và công cụ thực thi song song. Về mặt dữ liệu, mô hình dữ liệu Move và các khái niệm Aptos, chẳng hạn như ghi delta (6) , có nghĩa là có thể thực hiện song song một lượng đáng kể quá trình xử lý giao dịch. Về công cụ, công cụ thực thi Block-STM mới của Aptos cho phép kiểm soát đồng thời tối ưu và sử dụng cấu trúc dữ liệu nhiều phiên bản để tránh xung đột, cùng với các tính năng kỹ thuật khác, cho phép công cụ hỗ trợ đồng thời một số lượng lớn các giao dịch phức tạp. Cuối cùng, các tính năng này cho phép Aptos đạt đến mức băng thông chưa từng thấy trước đây với các lần chạy thử nghiệm ban đầu cho thấy chuỗi vượt quá 160 nghìn TPS
Hình 8: Các đợt thực thi Block-STM sớm đầy hứa hẹn
Luồng giao dịch độc lập cải thiện tốc độ và nhắm mục tiêu khả năng nâng cấp… Aptos sử dụng một luồng xử lý giao dịch song song mới, tách từng thành phần thành các giai đoạn độc lập và có thể song song hóa riêng lẻ. Điều này giúp tối đa hóa lượng băng thông và độ trễ thấp, đồng thời có nghĩa là chuỗi có thể tận dụng tất cả các tài nguyên vật lý một cách cực kỳ hiệu quả, đồng thời giảm độ phức tạp. Cấu trúc này cũng hỗ trợ khả năng phát triển và nâng cấp nhanh hơn, vì các thay đổi có thể được nhắm mục tiêu đến các mô-đun riêng lẻ, thay vì toàn bộ hệ thống
Hình 9: Aptos coi tất cả các giai đoạn xử lý giao dịch là độc lập
- Aptos lưu trữ cấu hình của nó trên chuỗi… điều này khá là độc đáo giữa các đối thủ cạnh tranh và có nghĩa là mỗi trình xác thực có khả năng tự động đồng bộ hóa với cấu hình chính xác và mới nhất của chuỗi. Trên thực tế, điều này cung cấp một phương pháp nâng cấp liền mạch và cực kỳ nhanh chóng, đồng thời là một cách khác mà nhóm Aptos nhắm đến các chu kỳ phát triển nhanh hơn
- Trải nghiệm người dùng an toàn… Tài khoản Aptos hỗ trợ khóa xoay vòng riêng tư, các tùy chọn kết hợp mới cho các dịch vụ lưu ký và khôi phục khóa gốc. Tóm lại là, các tính năng này dự kiến sẽ cung cấp mức độ an toàn và bảo mật khóa cá nhân chưa từng thấy trước đây.
- Aptos cũng cung cấp các dịch vụ trước thực hiện, là các biện pháp mô tả trước cho người dùng xem trước kết quả của giao dịch mà họ sắp ký, trước khi họ ký - một lần nữa cung cấp một biện pháp bảo vệ chống gian lận. Tính năng chính cần lưu ý là các dịch vụ này được cung cấp trên chuỗi, trái ngược với nhiều ví hỗ trợ các chương trình khôi phục khóa trên cơ sở ngoài chuỗi. Việc có tất cả on-chain này mang lại sự minh bạch đầy đủ cho tất cả các hoạt động liên quan đến khóa trên chuỗi khối Aptos và có nghĩa là mỗi ví không phải triển khai hệ thống quản lý khóa mới của riêng mình mà có thể sử dụng những gì Aptos đã xây dựng trên lớp cơ sở
- Aptos sử dụng mốc thời gian… Aptos sử dụng mốc thời gian vật lý gần đúng, đã được thỏa thuận cho mọi khối được đề xuất và do đó, bao gồm tất cả các giao dịch trong khối đó. Điều này cho phép nhiều trường hợp sử dụng, ví dụ: mốc thời gian trên chuỗi có thể giúp tương quan dữ liệu mà các nhà tiên tri cung cấp hoặc giúp kiểm tra các giao dịch, v.v.
Đội ngũ phát triển và hoạt động gây quỹ
Aptos được thành lập vào năm 2021 và có trụ sở tại Palo Alto, California. Mo Shaikh và Avery Ching đồng sáng lập công ty đứng sau dự án, Aptos Labs, và hiện giữ chức vụ Giám đốc điều hành và CTO tương ứng. Các số LinkedIn (2) hiện tại cho thấy số lượng nhân viên của công ty là 74 người, hầu hết trong số họ có trụ sở tại Hoa Kỳ
Về mặt gây quỹ, Aptos Labs đã huy động được 350 triệu đô la qua hai vòng cấp vốn đáng chú ý trong năm nay. Những người tham gia đáng chú ý bao gồm Binance Labs, Multicoin Capital, FTX Ventures, Jump Crypto, cũng như những gã khổng lồ TradFi, Apollo Global Management và Franklin Templeton.
Hệ sinh thái
Aptos có hơn 150 dự án hiện đang được xây dựng dựa trên nó, với ước tính hơn 200 dự án của các bên khác. Điều này bao gồm một bộ hoàn chỉnh các dự án hệ sinh thái, từ các ví như Petra và Martian, đến các giao thức DeFi như Econia và Aries Markets. Các thông báo đáng chú ý gần đây bao gồm việc triển khai ban đầu cầu nối chuỗi chéo, Wormhole và dự án tiên tri, Pyth, Aptos, cũng như việc tích hợp giao thức tương tác LayerZero.
Để khuyến khích các dự án, Aptos cũng có một chương trình tài trợ(3), được mở từ tháng 6 và cung cấp nguồn vốn USD không pha loãng cho các nhóm dự án đang nỗ lực thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái này. Suy nghĩ về việc Aptos tập trung vào khả năng truy cập và bảo mật của người dùng, một sự hợp tác (4) giữa Aptos Labs và Aptos Names (một dịch vụ đặt tên và nhận dạng dựa trên Aptos) rất đáng được đề cập. Sự hợp tác này có nghĩa là người dùng sẽ có thể sử dụng địa chỉ “.Aptos” của họ, thay vì khóa riêng tư, trên nhiều ứng dụng chính trên hệ sinh thái từ ngày đầu tiên.
Hình 10: Aptos có hệ sinh thái đa dạng và phát triển
Sui
Sui là một chuỗi khối PoS L1 không cần cấp phép và có khả năng mở rộng cao sắp được phát hành bởi nhóm tại Mysten Labs. Sui sử dụng một kiến trúc mới lấy đối tượng làm trung tâm để cung cấp khả năng mở rộng theo chiều ngang, mà được tin rằng sẽ là chìa khóa để giới thiệu đến hàng tỷ người dùng tiếp theo trong Web3.
Những người sáng lập Mysten Labs đã xem xét thị trường L1 hiện tại và nhận ra rằng các chuỗi khối điển hình về cơ bản là không thể mở rộng vì chúng dựa vào sự đồng thuận cho mọi giao dịch, mặc dù hầu hết các giao dịch không liên quan gì đến nhau. Sui bỏ qua mô hình không hiệu quả này và cung cấp cấp độ mở rộng tiếp theo bằng cách cho phép các giao dịch độc lập về mặt cá nhân để đạt được thỏa thuận song song thông qua Phát sóng nhất quán Byzantine. Điều này giúp loại bỏ chi phí chung của một cơ chế đồng thuận toàn cầu và cung cấp một đường dẫn đến khả năng mở rộng theo chiều ngang không giới hạn. Các giao dịch đơn giản bỏ qua giao thức đồng thuận Sui và có thể được thực hiện ngay lập tức mà không cần đợi toàn bộ bộ xác thực đạt được sự đồng thuận. Các giao dịch phức tạp hơn, được gọi là các giao dịch phức tạp(complex transactions), trải qua quá trình xác thực đồng thuận BFT thông thường. Sui sử dụng giao thức đồng thuận Narwhal (5) cho các giao dịch này, giao thức này còn có công cụ cung cấp dữ liệu với lượng băng thông cực cao và kiến trúc được chia tỷ lệ.
Về mặt lý thuyết, điều này có nghĩa là Sui mở rộng quy mô không có giới hạn trên và có thể đáp ứng độ trễ cực thấp do nhiều giao dịch từ bỏ sự đồng thuận hoàn toàn và được thực hiện thông qua thỏa thuận song song. Trên thực tế, điều này có nghĩa là để đáp ứng nhu cầu về không gian khối tăng đột biến, bạn có thể thêm các tài nguyên bổ sung ở cấp trình xác thực và về cơ bản đáp ứng nhu cầu với nguồn cung khi được yêu cầu. Do tính chất kinh tế của Sui (được thảo luận bên dưới), những người xác nhận được khuyến khích tăng dung lượng mạng, đồng thời phạt những người tính phí quá cao. Trên thực tế, điều này mở ra khả năng cho một số trường hợp sử dụng nhạy cảm với độ trễ mới, ví dụ: trò chơi hoặc thanh toán bán lẻ, nơi các nhà khai thác hiện đang bị ảnh hưởng bởi chi phí giao dịch cực kỳ khó lường và lo lắng về việc liệu cơ sở hạ tầng cơ bản có thể theo kịp tốc độ tăng trưởng của họ hay không. Sui tìm cách giải quyết vấn đề này và cung cấp một nơi để các nhà phát triển đưa dApps của họ ra toàn cầu.
Những điểm trọng yếu
Sui sử dụng thiết kế lấy đối tượng làm trung tâm… đơn vị lưu trữ cơ bản trên nền tảng Sui là các đối tượng, có thể là bất kỳ loại tài sản kỹ thuật số nào, bao gồm cả các tokens có thể thay thế và không thể thay thế. Điều này khác biệt đáng kể so với các chuỗi khối truyền thống dựa trên địa chỉ. Thiết kế lấy đối tượng làm trung tâm và các loại quyền sở hữu được xác định trong Move có nghĩa là các phần phụ thuộc của giao dịch được mã hóa rõ ràng thành các đối tượng và điều này có nghĩa là nhiều giao dịch có thể được xử lý song song. Đây là lý do mà các giao dịch đơn giản có thể bỏ qua sự đồng thuận và có kết quả gần như ngay lập tức. Điều này cũng có nghĩa là trò chơi và các trường hợp sử dụng khác yêu cầu giao dịch phải hoàn tất ngay lập tức có thể được xử lý ở độ trễ cực thấp và có thể kích hoạt nhiều trường hợp sử dụng hơn.
- Sui thực hiện khả năng mở rộng theo chiều ngang… bởi vì bản chất tập trung vào đối tượng của Sui cho phép song song hóa giao dịch đáng kể, trình xác thực Sui có thể mở rộng theo chiều ngang thông qua việc bổ sung thêm phần cứng. Điều này có nghĩa là chuỗi khối có thể chịu được nhu cầu tăng đột biến và về lý thuyết có nghĩa là Sui có thể mở rộng quy mô mà không có giới hạn trên. Điều này mang lại sự linh hoạt đáng kể cho chuỗi khối và nhóm Sui hy vọng rằng điều này sẽ cho phép thay đổi triết lý, từ đó không gian khối không còn là một mặt hàng khan hiếm nữa mà là một mặt hàng vô hạn. Nhóm Sui không muốn các nhà phát triển lo lắng về không gian khối như một loại hàng hóa và tìm cách mở khóa khả năng sáng tạo của những người xây dựng đang tìm cách xây dựng cho thị trường đại chúng.
- Sui thực hiện một hệ thống thị trường phí bản địa hóa… điều này có nghĩa là nếu một hợp đồng thông minh, ví dụ: việc drop NFT đang trở nên cực kỳ phổ biến, mà giá giao dịch trên thị trường địa phương có thể tăng lên mà không làm gián đoạn thị trường phí toàn cầu. Chế độ xem tập trung vào đối tượng của Sui giúp dễ dàng thực hiện điều này, vì nó cho phép các thị trường xác thực riêng biệt phát triển (vì không phải mọi giao dịch đều phải trải qua sự đồng thuận hoàn toàn)
- Sui đang triển khai một cơ chế phí gas giả tưởng mới… nhằm đạt được kết quả gấp ba lần trong việc ngăn chặn các cuộc tấn công vào mạng, khuyến khích người xác thực tối ưu hóa dịch vụ của họ, đồng thời cung cấp cho người dùng mức phí giao dịch thấp và có thể dự đoán được. Đặc biệt, người dùng trả các khoản phí riêng biệt để thực hiện và lưu trữ (thêm về Phí lưu trữ bên dưới). Tập trung vào việc thực thi; giá tham chiếu được thỏa thuận bởi những người xác thực trên cơ sở toàn mạng khi bắt đầu mỗi chu kỳ Sui (khoảng thời gian 24 giờ) và người dùng Sui sử dụng giá này làm điểm neo khi gửi giao dịch. Cơ chế đặt giá(6) được thiết kế để thưởng cho hành vi hợp lệ và có thể dự đoán của người xác thực, đồng thời điều chỉnh các ưu đãi giữa chủ sở hữu tokens, người dùng và người xác thực.
- Sui Move khác với Core Move… Sui đã sửa đổi ‘Core Move’ ban đầu thành ‘Sui Move’, nhằm tận dụng triệt để tính linh hoạt của ngôn ngữ và tận dụng kiến trúc hướng đối tượng của Sui. Mặc dù các sửa đổi chính xác hơi mang tính kỹ thuật, nhưng tóm lại, những thay đổi này giúp cải thiện khả năng thực thi song song và giúp lập trình dễ dàng hơn cho các nhà phát triển. Ngoài ra, Mysten Labs đã thiết kế Sui Move để kích hoạt các tính năng như yêu cầu ký mà con người đọc được. Đây là một cách để ngăn người dùng ký các giao dịch một cách mù quáng mà không hiểu tác dụng của nó, phù hợp với mục tiêu thúc đẩy việc áp dụng chính thống của họ.
- Sui có Quỹ tích trữ… như đã trình bày ở trên, Sui tách biệt Phí thực thi và Phí gas lưu trữ. Phí lưu trữ được đưa vào Quỹ lưu trữ được sử dụng để điều chỉnh phần thưởng đặt cược giữa người xác thực và người ủy quyền, tùy thuộc vào yêu cầu lưu trữ trên chuỗi và chi phí cao hơn (hoặc thấp hơn) tương ứng. Quỹ cũng bao gồm một “tùy chọn xóa” cung cấp cho người dùng một khoản giảm giá để xóa dữ liệu trên chuỗi được lưu trữ trước đó. Điều này mang lại các ưu đãi cho người dùng khi họ xóa dữ liệu bất cứ khi nào việc lưu trữ không mang lại ý nghĩa kinh tế. Với khả năng lưu trữ lượng lớn dữ liệu trên chuỗi của Sui, phí lưu trữ có nghĩa là những người xác nhận và người dùng trong tương lai không phải trợ cấp cho việc lưu trữ các giao dịch cũ hơn và việc lưu trữ dữ liệu được tài trợ một cách hiệu quả và bền vững.
Hệ thống kinh tế mã giao dịch (Tokenomics) của SUI
SUI là tài sản gốc được sử dụng để thanh toán gas cho tất cả các hoạt động và có nguồn cung cố định là 10 tỷ tokens. Tokens SUI phục vụ bốn vai trò chính trong nền tảng Sui: Đặt cọc/Bảo mật, Phí gas, Quản trị và Đơn vị tài khoản/Phương tiện trao đổi.
Về mô hình kinh tế, khi bắt đầu mỗi chu kỳ Sui, những người nắm giữ Sui ủy quyền tokens của họ cho người xác thực và một ủy ban xác thực mới được thành lập. Sau đó, giá gas tham chiếu được đặt và quy mô của quỹ lưu trữ được điều chỉnh bằng cách sử dụng dòng tiền ròng của chu kỳ trước đó.
Nhìn chung, những người xác thực được khen thưởng vì đã tăng dung lượng mạng và phản hồi nhanh, trong khi những người xác thực không phản hồi sẽ bị phạt. Phí lưu trữ cũng bổ sung tính chất giảm lạm phát tiềm tàng cho tokens SUI hữu hạn, vì nó mang lại hoạt động cao hơn và do đó, yêu cầu lưu trữ dữ liệu trên chuỗi cao hơn sẽ chuyển thành ít SUI hơn trong lưu thông.
Hình 11: Mô hình kinh tế SUI
Đội ngũ phát triển và hoạt động gây quỹ
Mysten Labs, công ty đứng sau Sui, được thành lập vào năm 2021 và có trụ sở tại Palo Alto, California. Công ty liệt kê năm người đồng sáng lập, bao gồm Evan Cheng, Adeniyi Abiodun và Sam Blackshear, những người lần lượt giữ chức vụ Giám đốc điều hành, CPO và CTO. Các số LinkedIn (7) hiện tại cho thấy số lượng nhân viên của công ty là 76 người, hầu hết trong số họ có trụ sở tại Hoa Kỳ.
Về mặt gây quỹ, Mysten Labs đã huy động được 336 triệu đô la qua hai vòng cấp vốn kể từ tháng 12 năm 2021. Những người tham gia đáng chú ý bao gồm Binance Labs, a16z crypto, FTX Ventures, Electric Capital và tương tự như Aptos, gã khổng lồ TradFi, Apollo Global Management và Franklin Templeton.
Hệ sinh thái
Hệ sinh thái Sui bao gồm khoảng 60 dự án từ các ước tính gần đây. Các dự án đáng chú ý bao gồm Ví Sui nội bộ, cũng như Ví Ethos và nhà cung cấp cơ sở hạ tầng, Shinami. Sự hợp tác của Mysten Labs với Axelar để cung cấp giao tiếp chuỗi chéo cũng rất đáng chú ý.
Trong khi Sui là một chuỗi khối có mục đích chung; nhóm đã nhấn mạnh rằng họ rất muốn thấy sự kết hợp giữa trò chơi, DeFi và ứng dụng thương mại điện tử trên chuỗi khối Sui và cách công nghệ L1 độc đáo của nó giúp tạo điều kiện thuận lợi cho khả năng kết hợp thực sự giữa các lĩnh vực này. Họ hy vọng sẽ thấy thế hệ dApps tiếp theo được xây dựng dựa trên Sui và thấy được mức độ áp dụng hàng loạt thực sự trong chu kỳ tiếp theo.
Hình 12: Hệ sinh thái của Sui đang phát triển nhanh chóng
Những điểm tương đồng giữa Aptos và Sui
Cả hai chuỗi đều sử dụng ngôn ngữ lập trình Move mới… được phát triển trong quá trình xây dựng chuỗi khối Diem (trước đây là Libra). Move được thiết kế đặc biệt để phát triển hợp đồng thông minh, cũng như tuân thủ nguyên tắc tập trung vào an toàn thông qua các tích hợp như Move Prover (được mô tả trong phần Aptos) và quản lý khóa dựa trên Move (một tính năng an toàn tích hợp sẵn), ngôn ngữ mà có thể giúp mở ra một kỷ nguyên mới về bảo mật chuỗi khối. Mặc dù ngôn ngữ hứa hẹn chi phí dịch chuyển thấp cho các lập trình viên Rust và Solidity, nhưng sẽ rất thú vị để xem có bao nhiêu nhà phát triển mà chúng thực sự có thể thu hút.
Cả hai đều sử dụng thực thi song song và thể hiện TPS cao và độ trễ thấp so với không gian L1 hiện tại… thực thi song song, thông qua công cụ Block-STM cho Aptos hoặc thông qua mô hình tập trung vào đối tượng thực thi kép của Sui, là điểm hút tiền chính cho cả hai chuỗi khối. Các lần chạy testnet / devnet cho cả hai chuỗi đã cho thấy mức tăng ấn tượng đối với các biện pháp TPS và độ trễ hiện tại, nhưng câu hỏi vẫn còn đó; liệu những con số này có giữ được trong mainnet khi thị trường tăng giá đang diễn ra mạnh mẽ không?
Nhắm đến một tỷ người dùng tiếp theo… rõ ràng là các nhóm này đã nổi lên từ Meta (trước đây là Facebook), với mức độ thể hiện của cả hai liên quan đến việc tiếp cận một tỷ người dùng tiếp theo. Cả hai chuỗi đều tập trung cao độ vào khả năng mở rộng và muốn tạo ra sự chấp nhận thực sự của người dùng trong chu kỳ tiếp theo. Với nền tảng và trọng tâm của các nhóm, chúng ta có thể thấy sự tập trung vào người tiêu dùng này hiển thị trong các dApp được xây dựng trên cả hai chuỗi.
Sự hỗ trợ của các nhà đầu tư mạo hiểm hàng đầu… qua bốn vòng cấp vốn lớn trên cả hai chuỗi, chúng ta đã chứng kiến một số tên tuổi lớn nhất trong lĩnh vực kinh doanh đầu tư mạo hiểm tham gia. Binance Labs, Jump Capital, FTX Ventures, a16z và Electric Capital chỉ là một vài trong số những cái tên này và việc đưa Apollo Global Management và Franklin Templeton vào thế giới TradFi chắc chắn rất đáng chú ý.
Sự khác biệt là gì?
Aptos sử dụng cách tiếp cận chuỗi khối cổ điển với thiết kế lấy địa chỉ làm trung tâm, trong khi Sui sử dụng biểu đồ tuần hoàn hướng đối tượng làm trung tâm (“DAG”)... không cần nói quá nhiều về mặt kỹ thuật, nhưng vẫn cần lưu ý rằng Aptos sử dụng mô hình chuỗi khối truyền thống, bao gồm ghi lại các giao dịch bằng cách thay đổi dữ liệu trên các địa chỉ khác nhau. Thay vào đó, Sui ghi lại các giao dịch bằng cách thay đổi dữ liệu trên 'đối tượng' của nó (đã được xác định trước đó trong phần Sui). Dữ liệu của 'kho lưu trữ đối tượng' này sau đó được ghi lại dưới dạng DAG. Chính sự khác biệt cơ bản này trong cách nhận thức và xử lý các giao dịch có ý nghĩa sâu xa hơn đối với cách thức hoạt động của các chuỗi
Hình 13: Alice gửi 1 BUSD cho Bob sẽ dẫn đến hai cập nhật dữ liệu trên Aptos, nhưng chỉ một lần cập nhật trên Sui
Đặt hàng & tạo khối giao dịch… Aptos sử dụng phương pháp chuỗi khối cổ điển, theo đó trình xác thực đặt hàng và gộp tất cả các giao dịch (dù độc lập hay không) thành các khối trước khi ghi chúng vào một cơ sở dữ liệu chung duy nhất. Trong Sui, các giao dịch độc lập hoàn toàn không cần phải ra lệnh và có thể được xử lý đồng thời (vì về cơ bản mỗi đối tượng đều có chỗ lưu trữ riêng). Đối với 'đối tượng được chia sẻ', những đối tượng đó được đặt hàng và đi qua Công cụ đồng thuận Sui (8). Trên thực tế, điều này có thể mang lại một số cải thiện về thông lượng và độ trễ vì Sui có thể tránh đặt hàng tới 20-40% giao dịch
Sui Move vs Core Move… Sui sử dụng một phiên bản sửa đổi của ngôn ngữ Move, được đặt tên là 'Sui Move'. Sui Move được thiết kế để tận dụng kiến trúc hướng đối tượng của Sui và cải thiện khả năng song song hóa giao dịch, cũng như cải thiện trải nghiệm của nhà phát triển
Hệ sinh thái Aptos & số liệu cộng đồng… tại thời điểm viết bài này, hệ sinh thái Aptos lớn hơn và dường như có nhiều nhà phát triển hơn so với Sui. Xét về số liệu cộng đồng, Aptos duy trì vị trí dẫn đầu khá lớn về số sao Twitter / Github, trong khi Sui đánh bại về số lượng trên Discord. Có lẽ con số quan trọng nhất là số nhà phát triển hoạt động hàng tuần, thì lại gần giống nhau giữa cả hai dự án
Hình 14: Các số liệu về mức độ tương tác hiện tại hơi nghiêng về Aptos
- Phí lưu trữ giao dịch được xử lý khác nhau… Sui sử dụng một mô hình kinh tế trong đó nó tách biệt phí thực hiện và phí lưu trữ (cho phép tạo Quỹ lưu trữ đã đề cập trước đó). Sui cũng khuyến khích người dùng xóa các đối tượng khỏi chuỗi thông qua một khoản phí giảm giá. Aptos có một mô hình truyền thống hơn, theo đó các giao dịch được lưu trữ mãi mãi trên chuỗi khối của nó. Tuy nhiên, họ sử dụng các tối ưu hóa kỹ thuật để giảm gánh nặng lưu trữ trên các nút, cũng như kiến trúc Merkle Tree, qua đó tiếp tục giảm yêu cầu lưu trữ thêm nữa. Cần lưu ý rằng, do đây là những L1 mới, tình trạng phình to (state bloat) khó có thể sớm trở thành vấn đề đối với cả hai.
- Sui có các tùy chọn cho thị trường phí địa phương, trong khi Aptos sử dụng thị trường phí toàn cầu… đây sẽ là một góc độ thú vị để theo dõi, đặc biệt là khi các hoạt động trên chuỗi tăng lên về số lượng. Mặc dù Aptos sẽ bắt đầu với thị trường phí toàn cầu, do họ tập trung vào khả năng nâng cấp, nhưng chúng tôi chắc chắn rằng các nhóm của họ sẽ theo dõi chặt chẽ cách thị trường phí địa phương phát triển trong dự án cạnh tranh của mình
Quan điểm
Aptos và Sui là các dự án L1 sáng tạo và đầy tham vọng được xây dựng bởi các đội ngũ tài năng với chuyên môn cao từ cả góc độ kỹ thuật và sản phẩm. Một số kỹ sư và chuyên gia sản phẩm giỏi nhất trên thế giới đã làm việc trên cả chuỗi khối và ngôn ngữ Move và không có gì ngạc nhiên khi họ có thể huy động được số vốn ấn tượng trong môi trường thị trường khó khăn trong vài tháng qua.
Ở giai đoạn rất sớm này trong quá trình phát triển của cả hai giao thức, rất khó và phần lớn là vô nghĩa để dự đoán ai sẽ đứng đầu. Điều chúng tôi có thể nói là cả hai dự án đều có mục tiêu cao ngất ngưởng là hàng tỷ người dùng và sẽ rất thú vị khi theo dõi xem họ có sản phẩm phù hợp với mục tiêu đó hay không. Đối với chúng tôi, cách tiếp cận độc đáo của Sui đối với các chuỗi khối với kiến trúc lấy đối tượng làm trung tâm của nó, là một cách mới để giải quyết các vấn đề dễ thấy trong không gian L1, và rất có thể cũng sẽ mang lại cho chúng lợi thế về thông lượng/độ trễ. Cũng sẽ rất thú vị khi theo dõi chức năng của các thị trường phí được bản địa hóa của Sui và cách tính năng này có thể được sử dụng trong môi trường thị trường bận rộn hơn, chẳng hạn như các loại tiền đúc NFT lớn.
Về phía Aptos, chúng tôi sẽ theo dõi chặt chẽ lời hứa của họ về “khả năng nâng cấp” và rất muốn xem chuỗi phát triển và thích nghi như thế nào. Việc tập trung vào sự an toàn của người dùng và khả năng kiểm tra (tức là mốc thời gian) cũng thu hút sự quan tâm của chúng tôi và sẽ là điều cần theo dõi.
Điều quan trọng cần nhớ là cả Aptos và Sui đều đang ở giai đoạn phát triển rất non trẻ và bất kỳ lợi thế ban đầu nào cũng có thể bị xói mòn trong vài tháng. Điều tuyệt đối quan trọng đối với sự thành công của một trong hai chuỗi là tập trung mạnh vào sự tham gia của nhà phát triển. Đây có thể là bất cứ điều gì từ việc tổ chức các sự kiện dành cho nhà phát triển và cuộc thi hackathon, đến việc tăng cường phát triển bộ công cụ và phát triển phần mềm cho đến việc chỉ cần có các phòng trò chuyện Discord cực kỳ tích cực. Chúng tôi đã thấy một số dự án Web3 hiện đã bắt đầu khởi chạy trên các chuỗi Aptos và Sui và điều quan trọng là phải xem quá trình này tiến triển như thế nào, vì việc xây dựng mối quan hệ với không gian chuỗi khối hiện tại chắc chắn sẽ có lợi cho cả hai chuỗi.
Dù nó diễn ra theo cách nào, thì có một điều chắc chắn là; cả Aptos và Sui đều là những dự án có tính tiến bộ cao đang thúc đẩy ranh giới của công nghệ L1 và chúng tôi tin chắc rằng chúng sẽ giúp thúc đẩy ngành công nghiệp phát triển và hướng tới việc áp dụng đại trà.
Tài liệu tham khảo
1) https://github.com/aptos-labs/aptos-core/blob/main/developer-docs-site/static/paper s/whitepaper.pdf
2) https://www.linkedin.com/company/aptoslabs/
3)
4) FUmii5p5v4XC2g
5) https://arxiv.org/abs/2105.11827
6) https://github.com/MystenLabs/sui/blob/main/doc/paper/tokenomics.pdf/
7) https://www.linkedin.com/company/mysten-labs/
8) https://docs.sui.io/learn/architecture/consensus
